Poremećaj autističnog spektra (autizam) je sveobuhvatni naziv za niz različitih stanja koja se karakterišu poteškoćama u verbalnoj i neverbalnoj komunikaciji, socijalnoj interakciji, kao i tendencijom ka ispoljavanju stereotipnih oblika ponašanja, aktivnosti i interesovanja. Autizam predstavlja jedan od najčešćih neurorazvojnih poremećaja u detinjstvu, prvi simptomi se obično prepoznaju kod dece do 3. godine.
Od otkrića pa do danas, menjale su se definicije i kriterijumi za dijagnostiku ovog neurorazvojnog poremećaja, te su današnji kriterijumi za dijagnostikovanje autizma:
- kontinuirani deficit socijalne komunikacije i interakcije
- repetitivni oblici ponašanja
Na nastanak autizma utiču genetski faktori i faktori sredine.
Genetski faktori
Različiti oblici mutacija mnogobrojnih različitih gena mogu da korelišu sa ispoljavanjem autizma.
Faktori sredine
- Infekcije majke tokom faze gestacije ploda izazvane virusima kao sto su CMV ili rubela.
- Nedostatak cinka.
- Smanjena sinteza melatonina.
- Dijabetes majke.
- Toksini. Učestalost autizma je znatno veća kod dece prenatalno izložene antikonvulzivnom sredstvu valproičnoj kiselini, koja se koristi u lečenju epilepsije i bipolarnog poremećaja i može promeniti obrazac metilacije gena povezanih sa autizmom, utičući tako na stopu njihove ekspresije.
- Roditeljsko doba. Poodmaklo doba oca i majke može delovati kao faktor rizika putem različitih mehanizama.
Mnogobrojne studije ukazuju na podatak da je autizam učestaliji kod muškaraca i to čak četiri puta.
Teorije koje su pokušale da objasne ovakvu pojavu su:
- Teorija „ekstremnog muškog mozga“
Postavio je britanski istraživač Simon Baron-Cohen. Prema ovoj teoriji se smatra da ljudi sa autizmom obrađuju svet kroz „mušku“ perspektivu i zanimaju se za stereotipno muške teme (rad mašina) i da možda imaju problema sa zadacima u kojima su žene navodno bolje, poput shvatanja socijalnih znakova.
- Vodeća teorija o autizmu, „ženski zaštitni efekat“
Ova teorija, koju je postavio Luka Tsai, sugeriše da su devojke i žene biološki zaštićene od autizma.
Bitno je naglasiti da se autizam manifestuje drugačije kod devojčica u odnosu na dečake, tako da se ne odbacuje ni mogućnost da je manje prepoznavanje, a samim tim i manja dijagnostika autizma kod žena, činjenica koja dovodi do rezultata o značajno većoj učestalosti autizma kod muškaraca nego kod žena.
Nijedno istraživanje nije otkrilo ’karakterističnu’ strukturu mozga tipičnu za autizam. Ipak, neke sličnosti se uočavaju kod velikog broja osoba sa autizmom, a to su povećani hipokampus, razlika u veličini amigdale, manji cerebellum, brz rast određenih delova mozga i kod nekih višak cerebrospinalne tečnosti i poremećaj u stratifikaciji neurona korteksa frontalne i temporalne zone.
Rana dijagnostika je izrazito važna jer, što se pre odredi u čemu je problem, pre se može i terapijski delovati na njega. To može pomoći detetu da stekne potrebne socijalne vestine i samostalnost, te smanjiti negativne oblike ponašanja. Uz postavljanje dijagnoze u ranijoj dobi važno je imati razvijen sistem rane intervencije da bi se roditeljima i deci moglo od samog početka pomoći na adekvatan način.
Postoji veliki broj tretmana, od edukativnih kao što su TEACCH program (Treatman and Education of Autistic and communication-handicapped children), bihejvioralne analize, različiti govorno-jezički terapijski postupci, psihoterapija, farmakoterapija i sl.
neuronauke.org 
Ostavite odgovor